Sokrates'in Savunması

büyük hem cins; ama büyüklüğünden dolayı ağır ve dürtülmek isteyen bir ata benzeyen devleti yerinden oynatmak için, Tanrı’nın musallat ettiği benim gibi bir atsineğinin yerine geçecek birini kolayca bulamazsınız. Ben, Tanrı’nın devletin başına sardığı o atsineğiyim ve her gün, her yerde sizi sıkıştırıyor, uyandırıyor, azarlıyor, sizi bırakmıyorum. Benim gibi birini kolay kolay bulamazsınız ve bu yüzden size, kendinizi benden yoksun bırakmamanızı salık veririm

Biriniz çıkıp belki bana soracak, “Sokrates, seni zamansız bir sona götürecek bu yaşamdan utanmıyor musun?” Bunu soracak olana güzel bir yanıt verebilirim: “Yanılıyorsun dostum! Dürüst olan bir insan ölme ya da yaşama durumunu hesaplamakla uğraşmaz. Hesaplaması gereken, bir işi yaparken doğru mu yoksa eğri mi, insan olarak iyi bir insan olarak mı yoksa kötü bir insan olarak mı davrandığıdır.” Senin gözünde, onursuzluk karşısında düşeceği tehlikeyi umursamayarak, Truva’da düşen kahramanların ve hepsinden önce namussuzluğa karşı direnen Thetis’in oğlunun bir kıymetinin olmaması lazım. O, Hektor’u öldürme isteğiyle yanıp tutuşurken tanrıça annesi ona -yanlış bilmiyorsam- şöyle söylemişti: “Oğlum, eğer dostun Patroklus’un öldürülmesinin öcünü alır ve Hektor’u öldürürsen, sonrasında sen de öleceksin; çünkü Tanrı’nın yazgısı, senin için de aynı şeyi söylüyor.” Oysa o, bu uyarıyı dinledikten sonra, tehlike ve ölümü küçümseyerek, arkadaşının öcünü almadan namussuzca yaşamaktansa her şeyi göze aldı. “Yeter ki düşmanlarımdan öcümü alabileyim. Burada gemilerin yanında dünyaya gülünç bir yaratık ve toprağa bir yük olarak kalmaktansa bundan sonra hemen ölebilirim” diye cevapladı.

Sokrates’i, Kant: “Aklın İdeali”, Hegel: “Bir insanlık kahramanı, felsefesini yazmayan ama yaşayan gerçek bir filozof.” olarak tanımlar. Nietzsche ise tersine, onu; ölüm korkusu nedir bilmeyen, yaşayan biri olarak değil de salt akıl olarak ölen ve hayatın içgüdüsünden tamamıyla kopmuş bir “canavar” olarak, tasvir eder.

Bana: “Sokrates, Anitos’un fikirlerine aldırmıyoruz. Tek bir koşul üzerine seni bırakacağız; artık bundan böyle bu yolda araştırma yapmayacağına ve filozofluk yapmayacağına söz vereceksin. Ve eğer, bir kez daha bunları yaptığın için yargılanırsan öleceksin.” derseniz; serbest bırakılmak için sunduğunuz bu koşula karşı derim ki: “Atinalılar, sizleri sayıyor ve seviyorum; ancak sizlere değil Tanrı’ya baş eğerim. Yaşamım ve gücüm yettikçe bilin ki; felsefe ile ilgilenmekten, herkesi buna teşvik etmekten, felsefeyi öğretmekten vazgeçmeyeceğim.” Karşılaştığım herkese gerçeği gösterecek ve onlara şunları söyleyeceğim: “Dostum, sen Atinalısın. Dünyanın en büyük ve bilgeliğiyle ün salmış Atina kentinin yurttaşısın. Paraya, şerefe, üne bu kadar önem verirken; bilgeliğe, akla ve ruhunun büyük gelişimine bu kadar az önem vermekten utanmaz mısın? “Tartıştığım bu kişi, bu söylediklerime önem verdiğini ve kaygı duyduğunu söylerse, onu bırakacağımı sanmayınız. Onu, tepeden aşağı sorgulamaya devam edeceğim, sorular soracağım. Ve eğer sadece sözleriyle erdemden söz ettiğini, kendisinde hiçbir erdemin olmadığını, en değerli olanı değersizleştirdiğini ve basit olan şeyleri de değerliymiş gibi gösterdiğini görürsem onu kınayacağım. Aynı şeyleri yaşlı, genç, yurttaş, yabancı karşılaştığım herkese tekrarlayacağım; ama özellikle sizlere tekrarlayacağım yurttaşlarım. Çünkü sizler bana en yakınsınız. Çünkü bu, bana Tanrı’nın buyruğudur ve şuna inanıyorum ki; bu kentte benim Tanrı’ya hizmetimden daha büyük bir iyilik olmamıştır. Çünkü ben yaşlı ya da genç hepinizi, öncelikli olanın bedenleriniz ya da paralarınız olmadığına, her şeyden önce ruhunuzu, en iyi ruh yapmak için kaygı duymanız gerektiğine inandırmaya çalışıyorum. Benim görevim sizleri, zenginliğin erdemi getirmediğine; ama erdemin hem bireyi hem de devleti zenginlik ve başka her türlü iyiliğe ulaştırdığına ikna etmektir. Bunları öğretmekle gençleri doğru yoldan ayırıyorsam, zararlı bir insan olduğumu kabul ederim. Ancak içinizden birisi çıkıp; öğrettiğim şeylerin bunlar olmadığını söylerse yalan söylemiş olur.

Onlar illa ki sözümüz dinlenecek, ünümüz yayılacak diyen insanlardır ve benim lafım açılınca ağız birliği edip, hakkımda inandırıcı bir dille konuştukları için, öteden beri iftiralarıyla kulaklarınızı doldurdular ve doldurmaya devam ediyorlar. “Meletos, Anitus ve Likon”un, bu üç suçlayıcımın, bana iftira atmalarının sebebi budur. Meletos ozanların, Anitos zanaatçıların ve politikacıların ve Likonda söylevcilerin öfkesini temsil ediyor.

İkimizin de güzel ve doğru hiçbir şey bildiğini sanmıyorum; ama ben ondan daha bilgeyim. Çünkü o, bir şey bilmezken bildiğini düşünüyor; ben ise bilmiyorum fakat bildiğimi de düşünmüyorum. Öyleyse ben ondan daha bilgiliyim, en azından bilmediğimi bildiğimi düşünmüyorum ve bu, beni ondan üstün kılıyor.” Sonra bilgelik konusunda şanı ondan daha büyük birine gittim. Aynı durumu onda da yaşadım ve bunun üzerine onun ve yanındaki birçoklarının düşmanlığını kazandım.

“Sokrates her şeye burnunu sokan bir suçludur, yeraltındaki ve gökyüzündeki şeyleri araştırır, akıldışı şeyleri doğru gösterir ve başkalarının da kendisi gibi olmasını öğütler.’’

SOKRATES KİMDİR?
Yunan felsefesinin kurucularından olan Sokrates (MÖ 470 - MÖ 399) Atina’da doğmuştur. Heykeltıraş Sophroniskos ve Ebe Fenarete’nin oğlu olan Sokrates, babasının onu heykeltıraş olarak yetiştirme isteğine rağmen, felsefeyi seçmiş ve hayatını bu seçimine göre yaşamıştır.
Özel yaşamı hakkında çok fazla şey bilinmemekle birlikte Ksanthippi ile evliğinden üç çocuğu olduğu bilinmektedir. Öğrencisi Platon’un tarifine göre; basık

Başka bir şekilde düşünecek olursak ölümün bir lütuf olduğuna inanmak için çok fazla neden olduğunu gürürüz. Çünkü ölüm iki şeyden biri olmalıdır: Ya bir hiçlik ve bütünüyle şuursuzluk halidir ya da denildiği gibi, değişen ruhun bu mekandan başka bir mekana göçüdür. Eğer böyleyse; hiçbir şeyin duyulmadığı, deliksiz ve şuursuz bir şekilde uyuyan birisinin durumu gibi olduğunu düşünüyorsanız, o zaman ölüm tarif edilemeyecek kadar büyük bir kazançtır