Qumarbaz

Söz sənətinin nəhənglərindən biri, rus və dünya ədəbiyyatının klassiki Fyodor Mixayloviç Dostoyevski bu romanı mübaliğəsiz, iki daşın arasında yazıb. Naşir F.Stellovskiylə bağladığı müqaviləyə görə 1866-cı il noyabrın 1-də ona yeni əsər verməli idi. Amma həmin vaxt “Cinayət və cəza” romanını bitirməyə çalışdığından stenoqrafçısı A.Q.Sinitkinanın köməyindən istifadə eləmək zorunda qalır. Cəmi 25 gün ərzində — 1866-cı il oktyabrın 4-dən 29-dək əsəri diktə eləyir və vaxtında nəşriyyata təhvil verir.
“Qumarbaz” 1863-cü ilin payızında “Ruletenburq” adı altında, həm də hekayə kimi düşünülmüşdü. 1862, 1863 və 1865-ci illərin yayında Almaniyanın cənubundakı Baden-Baden kurort şəhərinə gedən və burada ruletka ilə “xəstələnən”, Apollinariya Suslovayla eşq macəraları yaşayan Dostoyevski yaşantılarını kağıza köçürməyi planlaşdırmışdı. Əsərin qəhrəmanı xaricdə yaşayan rus olmalı idi.
“…Başlıca məsələ ondadı ki, onun bütün həyat cövhəri, qüvvəsi, dəlisovluğu, cəsarəti ruletkaya sərf olundu. O, qumarbazdı, amma Puşkinin xəsis cəngavəri, sadəcə, xəsis olmadığı kimi, o da adi qumarbaz deyil. O, özünəxas şairdi, bununla belə iş burasındadı ki, öz poeziyasından özü utanır, ona görə ki, risk ehtiyacı onu öz gözlərində nəcibləşdirsə də, bu poeziyanın rəzilliyini dərindən hiss eləyir… “Bütün hekayət ondan ibarətdi ki, o, üçüncü ildi, qumarxanalarda ruletka oynayır…” — Dostoyevski məktublarının birində yazırdı.