Рене Декарт. Метод туралы толғаныс

нық және өздігінен түсінікті нәрселер ретінде көрсетеді; әсіресе, өзімізді жаратқан құдіретті Құдайдың бар екенін білетіндіктен: өйткені оның бізді тіпті тайға таңба басқандай анық нәрселердің өзінде осыңдай әрқашан қателесетіндей етіп, дәл осылай жаратқысы келген-келмегенін білмейміз. Өйткені бұл біздің бұдан бұрынғы уақытта барлық нәрседен хабарсыз өмір сүріп келген, кейде кездесіп тұратын қателерден де көп болуы мүмкін. Егер бізді құдіретті Құдайдың жаратпағанын, өздігімізден жаратылғанымызды немесе басқа біреудің қолымен жаратылғанымызды ойлап көрсек, біз неғұрлым өзіміздің жаратушымызды құдіреті аз деп есептесек, соғұрлым бізді ұдайы қателерге жетелейтін өзіміздің осыншама кемел емес екендігімізге бұдан да көбірек сенетін боламыз.
6. Біз күмәнді нәрселермен келіспеу және осылайша жаңылысудан аулақ болу үшін, таңдау еркіндігіне иеміз (liberum arbitrium).
Бірақ бізді кім жаратса, ол жаратсын, ол қандай құдіретті немесе залым-ақ болсын, біз ішіміздегі, қалай дегенде де, болғанда да

ырып, біз ешқандай Құдайдың да, аспанның да, ешқандай да дененің жоқ екенін, өзіміздің не қолымыз, не аяғымыз, не қандай да бір денеміздің жоқ екенін оңай ойлай аламыз; алайда барлық бұл себептермен осылайша ой толғайтын біздің ешнәрсе болмай шығуымыз мүмкін емес: өйткені ой толғау қабілеті бар нәрсенің тура сол ой толғап отырған кезінде жоқ екендігін ойлау барып тұрған қарама-қайшылық болады. Сондықтан "Мен ойлаймын, демек, мен бармын" қағидасы — ең бастапқы қағида және кімнің ақылына да философиялық ой