Hökmdar

nihim illi seerat ad regnandum praeter regnum

bir insana ediləcək pislik elə ölçüdə

Bu, vərəmli xəstənin halına bənzər: həkimlər deyir ki, başlanğıcda bu xəstəliyi müəyyən etmək çətin, müalicə etmək asandır; amma xəstəlik irəliləmişsə, onu müəyyən etmək asan, müalicə etmək çətin olur. Dövlət işlərində də vəziyyət belədir

Necə ki, mənzərə çəkən rəssam dağları və yüksəklikləri daha yaxşı qavramaq üçün vadiyə düşürsə, dərələri və alçaq yerləri qavramaq üçün dağa çıxırsa, eləcə də, xalqın mahiyyətini anlamaq üçün hökmdar olmaq, hökmdarların təbiətini anlamaq üçün də xalqdan olmaq lazımdır.

Odur ki, amansızlıqların hamısını birdən etmək lazımdır: insanlar haqsızlıqlara qısa müddət məruz qalsalar, az əziyyət çəkərlər. Yaxşılıqlar isə tədriclə, az-az edilməlidir ki, dadına daha yaxşı baxılsın.

və ehtiramını qazanmaq, sadiq və etibarlı ordu qurmaq, zərər vura bilən və zərər vurmalı olan şəxsləri aradan qaldırmaq, köhnə qaydalara yenilik gətirmək, etibarsız əsgərlərdən qurtulmaq və öz qoşunlarını yaratmaq, eyni zamanda həm sərt, həm də mərhəmətli olmaq, səxavətlilik və alicənablıq göstərmək, və nəhayət, hökmdar və kralları nəzakətlə xidmət göstərməyə, yaxud hücum etməkdən çəkinməyə sövq edən dostluqlar qurmaq istəyən hər kəs dukanın gördüyü işlərdən daha inandırıcı örnəklər tapa bilməz.

Zira zəkalar üç cür olur: hər şeyi özü dərk edənlər; başqasının dərk etdiyini anlaya bilənlər və ­nəhayət, nə özləri dərk edənlər, nə də başqasının dərk etdiyini anlaya bilənlər.

mümkün qədər yaxşılıqdan uzaqlaşmamalı, amma ehtiyac olduqda pislik etməyi də bacarmalıdır.

insanlar əksər hallarda əlləri ilə toxunmaq yolu ilə deyil, gözləri ilə görüb hökm verirlər, çünki hər kəs görə bilər, amma çox az adam hiss edə bilər.

Əgər bütün insanlar öz sözlərinin üstündə dursaydılar, bu məsləhət yaxşı olmazdı, lakin insanlar pis olduqları üçün verdikləri sözə əməl etməzlər, odur ki, sən də onlara verdiyin sözü tutmağa məcbur deyilsən.